Lange termijn inzicht

De provincie wil een regio zijn waar mensen met plezier wonen, werken en recreëren in een aantrekkelijke, groene en gezonde omgeving. De vitaliteit en kwaliteit van de leefomgeving staat echter onder druk door potentieel conflicterende ruimteclaims op terreinen als woningbouw, economie, energie en klimaat. Wegen, woningen, dijken en recreatiegebieden gaan decennialang mee. Daarom is het van belang dat deze ontwikkelingen zorgvuldig gebeuren. Het doel is om een kwaliteitsrijke ruimtelijke inrichting te maken waarbij ruimte is en blijft voor nieuwe initiatieven, met aandacht voor het veranderende klimaat, sociale kwaliteit en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Samen met andere partijen werkt de provincie aan een gezonde, sociale en duurzame leefomgeving.

De provincie maakt bij de inrichting van de ruimte integrale afwegingen tussen landschappelijke belangen en ruimte voor functies als woningen en bedrijven. Met het beleid voor ruimtelijke kwaliteit stimuleren we dat initiatiefnemers zoveel mogelijk voortbouwen op de bestaande kwaliteiten, en daarmee op de identiteit, van Zuid-Holland. Dus sterker maken wat al sterk is. Daarbij hoort: de juiste ontwikkeling op de juiste plek, en waar mogelijk in combinatie met verschillende functies.

Stedelijke ontwikkeling vindt primair plaats binnen bestaand stads- en dorpsgebied (BSD). Stedelijke ontwikkelingen die niet binnen bestaand stads- en dorpsgebied mogelijk zijn en kleinschalige ontwikkelingen kunnen in het landelijk gebied plaatsvinden in aansluiting op bestaand stads- en dorpsgebied of in bebouwingslinten. Bovenregionale en regionale (centrum)voorzieningen worden zoveel mogelijk geconcentreerd in stedelijke centra en bij multimodale knooppunten voor hoogwaardig openbaar vervoer (HOV). Dit beleid draagt bij aan de vitaliteit en daarmee aan de kwaliteit van stedelijke agglomeraties en centra.

Vrijwel alle opgaven in Zuid-Holland vragen om meer ruimte. Zoals wonen, werken (bedrijventerreinen, maar ook circulaire economie), energietransitie (zowel zon en wind op land als omschakeling van fossiele industrie), landbouw- en voedseltransitie, natuurherstel en biodiversiteit (stikstof), klimaatadaptatie en -mitigatie, recreatie, balans tussen gebruik en bescherming van de ondergrond. Al langere tijd zet Zuid-Holland in op meervoudig ruimtegebruik. Waardoor de desbetreffende ruimte meerdere functie vervult en indien goed ingepast, ook de ruimtelijke kwaliteit verbetert. Zoals wonen en werken (onder andere wonen boven winkels) of mobiliteit en groen (ecoduct combineren met  fietsbrug). Tegelijk zijn er functies die lastig te mengen zijn met andere. Sommige (bestaande en nieuwe) ruimtegebruiksfuncties zitten elkaar in de weg. Het is duidelijk dat niet alles overal kan. Inpassing van nieuwe functies is een ingewikkelde puzzel en vraagt om een herordening van de ruimte en keuzes. Het rijk trekt mede daarom de ruimtelijke ordening weer meer naar zich toe. Maar het rijk verwacht ook dat de provincie de ruimtelijke puzzel gaan leggen en wil hierover in juli 2023 afspraken maken met de provincies.

Circulair en industrieel bouwen
Vanwege de grote hoeveelheden materiaalverbruik is er voor de bouwsector een cruciale rol weggelegd bij het halen van de circulaire doelstellingen. Deze sector gebruikt ongeveer 40% van de CO ₂ -uitstoot in de keten. De manier waarop we bouwen, de materialen waarmee we bouwen, de wijze waarop we met deze materialen omgaan, veel hiervan zal moeten veranderen onderweg naar een circulaire bouweconomie.

Biobased staat voor materialen uit de natuur. Denk aan bomen, vlas, (olifants)gras, hennep, en meer gewassen die we gewoon kunnen planten en die gevoed door de zon en water, nooit opraken en dus hernieuwbaar zijn. Een toepassing hiervoor hiervan is kruislaaghout (cross-laminated timber, CLT) dat de potentie heeft om beton en staal  te vervangen in de hoofddraagconstructie en daarmee houten hoogbouw mogelijk te maken. Biobased bouwmaterialen vanuit gewassen, teelten en reststromen kunnen gebruikt worden voor verschillende soorten toepassingen zoals bouwblokken en isolatiemateriaal. Ze hebben daarmee potentie om de renovatie van bijvoorbeeld woningcorporatiewoningen te verduurzamen. Door biobased te bouwen kan de bouw positief zijn voor de natuur. De provincie steunt biobased projecten en onderzoeken en faciliteert het vernieuwersnetwerk ‘Biobased Bouwen Zuid-Holland’. Onder begeleiding van de transitie-experts van Drift heeft dit netwerk in het voorjaar 2022 een transitieagenda opgesteld, en wordt er nu gewerkt aan het realiseren van een aantal doorbraakprojecten. Er wordt hierbij onder meer ingezet op de grootschalige toepassing van biobased isolatiematerialen.

De provincie heeft zich aangesloten bij het landelijke netwerk van de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen. Samen met 90 partijen wordt er op landelijk niveau gewerkt aan de circulaire bouw. De provincie ondersteunt de Zuid-Hollandse ondertekenaars van de City Deal: Dordrecht, Leiden, Den Haag, Alphen aan den Rijn en Hoeksche Waard. Zij gaan met concrete circulaire gebiedsontwikkelingen aan de slag. Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de mogelijkheden voor houtbouw.

Bij al deze ontwikkelingen en initiatieven op het terrein van duurzaamheid speelt ook het maatschappelijke aspect van de betaalbaarheid mee.  

In het begrotingsjaar 2023 is een forse daling qua beschikbare budgetten binnen ambitie 6doordatdiverse incidentele budgetten wegvallen. Voor Beleidsdoel 6-2. betreft het de volgende fluctuaties:

• In 2020 stelde het Rijk incidentele middelen beschikbaar voor specifieke doelgroepen als Flexwonen en Arbeidsmigranten. Tot op heden is het incidenteel en is er geen concreet zicht op nieuwe middelen voor deze onderwerpen. Het begrotingsjaar 2023 is voor Flexwonen nog € 0,4 mln beschikbaar en voor het onderwerp Arbeidsmigranten is geen budget meer beschikbaar. Indien inzet op deze onderwerpen en de verdere verkenning voor tijdelijke woningbouw gecontinueerd moet worden zullen daar ook financiële middelen voor beschikbaar moeten komen.
• In de Begroting 2022 heeft PS incidenteel tot en met 2027 middelen beschikbaar gesteld ter dekking van de planadviseurs omgevingsbeleid van in totaal 2 fte. Vanaf 2028 is geen dekking voor deze functies.

Om een gezonde, sociale en duurzame leefomgeving te realiseren blijven ook de komende jaren investeringen nodig. Gezien de beschikbare middelen is het niet altijd vanzelfsprekend dat de financiële ruimte voor deze investeringen gevonden kan worden. Een voorbeeld hiervan dat zich op korte termijn aandient is het Landschapspark Zuidvleugel dat hieronder kort wordt toegelicht.

Landschapspark Zuidvleugel (indicatie € 3 mln)
Het Landschapspark Zuidvleugel bestaat uit zes zones. De Schiezone is er een van. Op korte termijn zijn er drie concrete projecten om in uitvoering te nemen. De plannen hiervoor zijn klaar en het overgrote deel van de kosten wordt reeds gedragen door één of meer betrokken partijen. De start van de uitvoering van deze projecten ligt binnen de periode van de kadernota (2023-2026). Ze zijn een belangrijk onderdeel van het zogenoemde ‘Toekomstbeeld’ voor het Landschapspark Schiezone en zullen veel bijdragen aan de kwaliteit van het gebied. Het betreft een fietsbrug en ecoduct over de A13 (85% kosten door gemeenten Delft, Pijnacker-Nootdorp, MRDH en recreatieschap, bijdrage provincie voor het ecoduct gedeelte: indicatie € 1,5 mln - € 2 mln), een landschappelijk inpassing van de Gelatinebrug over de Schie in Delft (bijdrage provincie indicatie 5 ton) en recreatieve stad-land verbinding Tanthofdreef Delft gecombineerd met het Abtwoudse Bos (bijdrage provincie indicatie € 0,4 mln).

Naast dit Landschapspark is het zeer denkbaar dat de komende jaren nog andere initiatieven van de grond komen die bijdragen aan een gezonde, sociale en duurzame leefomgeving.